In deze cursus zoekt Pieter Derycke de middenweg tussen het verhaal, de principes en de filosofie aan de ene kant, en concrete tools, praktische bewegingen en oefeningen aan de andere kant. Zo blijft alles direct toepasbaar in de praktijk van de fysiotherapeut, terwijl er toch voldoende ruimte is om er op een creatieve manier je eigen draai aan te geven.
Deze cursus draait om actief bewegen, nadenken en spelen—spelen met ideeën en bewegingen. Hieronder schets ik de grote lijnen. Dat is geen gemakkelijke opgave, want het is een verhaal met een uitgebreide plot en boeiende zijpaden. Maar laten we bij het begin beginnen: de vraag waarom!
Waarom is bewegen belangrijk voor je gezondheid?
Als je deze vraag vaak genoeg stelt, kom je vanzelf uit bij een evolutionair perspectief.
- Waarom is bewegen goed voor je gezondheid? Omdat het je hart versterkt.
- Waarom? Omdat het hart een spier is die bij oefening gezonder wordt.
- Waarom? Omdat spiervezels sterker en fitter worden bij gedoseerde belasting.
- Waarom? Omdat bij belasting stoffen vrijkomen die herstel en versterking stimuleren.
- Waarom…?
Tja, waarom eigenlijk? Het ultieme antwoord is simpel: omdat het je helpt te overleven en voort te planten. Net als alle organismen zijn mensen onderhevig aan de wetten van de evolutiebiologie. Homo Sapiens is door natuurlijke selectie buitengewoon goed aangepast aan het leven op aarde. Maar hoe komt het dan dat we met zoveel gezondheidsproblemen kampen? Waarom is er zoveel lijden en vroegtijdige sterfte? Is dat niet in tegenspraak met wat hierboven staat? Dat is het eerste wat we in deze cursus onderzoeken. We kijken naar de zes evolutionaire redenen waarom mensen een kwetsbare gezondheid hebben. Deze werden voor het eerst beschreven door Nesse en Williams in hun invloedrijke boek Why We Get Sick (1994).
Mismatch
Eén van de belangrijkste en voor ons interessantste redenen is de zogenaamde mismatch hypothese. Net zoals dieren in de dierentuin lijden aan ziektes die ze in het wild niet hebben, lijdt de mens aan ziektes die in het ‘wild’ niet voorkomen: de zogenaamde beschavingsziektes. Maar wat is de ‘wilde toestand’ voor de mens? We leefden voor meer dan 95% procent van onze menselijke voorgeschiedenis als jager-verzamelaar. De mismatch tussen deze manier van leven en onze moderne levensstijl speelt een cruciale rol bij veel van onze gezondheidsproblemen. Het is daarbij belangrijk om zorgvuldig en kritisch te denken. Clichématige aannames en oppervlakkige analyses leiden vaak tot misverstanden. Daarom gaan we in deze cursus dieper in op wat het leven van jager-verzamelaars werkelijk inhield, met een specifieke focus op beweging en de relevantie daarvan voor ons vak en onze patiënten. Hoe en waarom bewogen zij? Hoeveel? Hoelang? Met welke intensiteit? Welke bewegingsvormen gebruikten ze? In welke omgeving? Hoe leerden ze bewegen? Hoeveel rustten ze, en op welke manier? Waren ze ook lui? De antwoorden op deze vragen zijn vaak verrassend, soms ogenschijnlijk paradoxaal, maar altijd boeiend en uiterst relevant voor de praktijk.
Spelen om te leren en te groeien
Een ander belangrijk onderdeel is het belang van spel. Kort gezegd: alle dieren spelen om te leren en om sterker, flexibeler, weerbaarder en adaptiever te worden—op alle vlakken. Spelen helpt bij het omgaan met risico’s en bij het nemen van betere beslissingen. En als er toch iets misgaat, leert spel je hoe je onverwachte en onaangename situaties zo goed mogelijk kunt aanpakken. Is dat niet precies wat we voor al onze patiënten willen? Daarom verdiepen we ons in spel, te beginnen bij motorisch leren. Vervolgens kijken we naar het bredere plaatje.
Wat als het fout gaat?
Bij pijn en/of pathologie treden allerlei processen in werking. Veel van deze veroorzaken klachten waarvoor onze patiënten onze hulp zoeken. Maar moeten we deze symptomen wel aanpakken? Zijn ze een teken van een ‘defect’, of zijn ze net deel van de oplossing (een ‘defense’)? Zijn ze met andere woorden adaptief of maladaptief? Hoe zien we het verschil en hoe kunnen we een adaptieve respons stimuleren of uit een maladaptieve situatie geraken? En wat kunnen we van rookdetectoren leren over onze beschermsystemen? Als het fout gaat is het belangrijk dat onze patiënt eerst veiligheid opzoekt, om vanuit die rust explorerend de normale activiteiten terug op te pikken en uiteindelijk nieuwsgierig en met vertrouwen het avontuur van het leven aan te pakken.
Bewegen speelt bij al deze stappen een belangrijke rol. We bekijken hoe bewegen rust en veiligheid kan stimuleren en hoe we bewegingsexploratie concreet kunnen toepassen.
Voor de fysiotherapeut
In dit (r)evolutionaire verhaal komen we een breed scala aan concepten en ideeën tegen: complex dynamical systems, constraints-led approach, graded exposure, action-perception coupling, lichaamsschema’s, hormesis, mindset, ecological theory of perception, biophilia en gezondheid, natuurlijke pedagogie, en meer. Elke stap in dit evolutionaire perspectief is stevig wetenschappelijk onderbouwd en benaderd vanuit de praktijk van de kinesitherapeut/fysiotherapeut. Dit is geen opleiding waarin we bomen beklimmen, maar een cursus die volledig is afgestemd op de typische werkomgeving van de therapeut: de praktijkruimte, de oefenzaal en natuurlijk de middelen die de patiënt thuis ter beschikking heeft.
Ben je klaar om je kijk op beweging, gezondheid en therapie te verdiepen? Doe mee en ervaar zelf hoe theorie en praktijk samenkomen in een boeiende, dynamische leerervaring!
Cheers,
Pieter Derycke
De cursus Natural Movement and Musculoskeletal Health is op 12 en 13 mei in Theater Koningshof in Maassluis. Voor meer informatie en inschrijven klik hier
