In deze hectische tijden een blog over de fysiotherapie en revalidatie na IC opnames. Iets wat voorheen het werk was van een kleine groep fysiotherapeuten, vooral werkzaam in ziekenhuizen en revalidatiecentra/GRZ. Hoe gaat dat eigenlijk in zijn werk, revalideren na een IC opname?
Vorig jaar vond ik een mooi berichtje in de krant van een collega fysiotherapeut uit Breda1. Hierin wordt zo ontzettend goed duidelijk gemaakt wat het met iemand doet als het vertrouwen uit je lijf is, bijvoorbeeld door een periode op de Intensive Care. En dan komen de fysiotherapeuten massaal hun kwaliteiten tonen; de client zien, vaak op zijn kwetsbaarst. Starten met wat voor velen zo makkelijk lijkt; zitten op de rand van het bed. Ik heb menig patiënt zich zien vergissen in de moeilijkheid daarvan, na een periode van ziek zijn. Soms ben je na een IC opname weken bezig met rompbalanstraining, statafels en voorkomen van blijvende standsafwijkingen in de voeten. Alles wordt uit de kast getrokken; bewegen op bed, gewichtjes, oefenmaterialen en instructies, maar vooral; blijven motiveren. “We gaan ervoor, je kunt het!”. De fysiotherapeut als coach, de verpleegkundigen als trouwe trainers. En de familie soms in de rol van trainer, of juist als het publiek waardoor ze het harder gaan proberen. “Nog een keer, kom op, 10 seconden langer staan”. En als dat dan een paar (ja, echt 2 of 3 ) minuten staan lukt: een feestje vieren en door naar het volgende doel. Vaak kiest men dan om zelf naar de wc te willen gaan. Daarna lopen, eerst met hulp, later zo zelfstandig mogelijk. En zoals in het artikel ook benoemd wordt; hoe langer de periode op de IC, hoe langer de revalidatie. Als men flink heeft ingeleverd eerst in een revalidatiecentrum, daar wordt toegewerkt naar een basisniveau voor ontslag naar huis.
Laatst kwam ik in de stadsbibliotheek een client tegen die ik een paar jaar geleden begeleid had na een IC opname. Nu was hij vanuit huis gekomen met zijn scootmobiel en liep zo weg om een paar boeken uit te zoeken. Manmanman, wat was ik trots. Hij ook, toen bleek dat ik hem herkende. Hij vertelde dat hij nog ruim 1,5 jaar getraind had, bij een fysiotherapeut die hij al kende van vroeger. Zijn motivatie was dan ook enorm, maar het resultaat dus ook! Ik herinner me vooral de discussies met het multidisciplinair team; waarom hij meer tijd nodig had dan de krappe 3 maanden revalidatie die een ‘standaard’ revalidatietraject op de GRZ voorschrijft. Dat hij echt progressie maakte, maar vooral meer tijd nodig had. De motivatie die hij had om te trainen. En de moeite die we moesten doen om de arts te overtuigen dat het ons zou gaan lukken, ondanks zijn niet zo gunstige medische situatie. De mentale klap die hij ook had gehad. En de angsten die er soms waren. Maar het was gelukt. Maar met welke ‘bril’ keek ik nu naar hem? Waarom hadden de artsen meer twijfels, en wat is de rol van de familie?
In de revalidatie kijk je naar wat iemand nog wel kan. Maar ook naar een aantal factoren, die ik hieronder zal beschrijven. Vanuit medisch perspectief worden cliënten vaak ingeschaald als medisch stabiel met enkele nevenaandoening of met herstel belemmerende (neven)pathologie. Dit heeft zeker invloed op de duur van de revalidatie, maar ook op de trainingsbelastbaarheid. Mijn cliënt had 5 nevenaandoeningen, waaronder forse cardiale problematiek en nierfunctiestoornissen. De artsen gaven aan dat hij ver door zijn reserves heen was. Je leert door samen te werken termen die niet standaard in de basisopleiding fysiotherapie zitten. Critical Illness Neuropathie bijvoorbeeld; een aandoening kenmerkend voor post IC-cliënten, en die mijn cliënt ook had. Neuropathie en daardoor verminderde sensibiliteit en functie van handen en voeten, maar bijvoorbeeld ook gekoppeld aan een verminderde nierfunctie of schade aan andere organen. Dit geeft vaak een schuifelend looppatroon tot gevolg, en vraagt soms om de inzet van een EVO (enkelvoetorthese).
Daarnaast wordt gekeken naar het activiteiten- en functieniveau voor de periode van ziek zijn. Iemands vertrekpunt, maar ook aangrijpingspunt voor revalidatiedoelen en bij uitstek de kans op therapie aan te laten sluiten op iemands interesses.
Verder is de cognitieve functie en stemming/motivatie van groot belang. Deze kan gunstig zijn (de motivatie was groot bij mijn cliënt, en op wat geheugenproblemen weinig cognitieve problemen), maar ook een grote stempel drukken op de revalidatie. Als iemand bijvoorbeeld moeite heeft met concentreren of het onthouden van ogenschijnlijk makkelijke dingen; dan is het zoeken naar de juiste sleutel voor succes. Hoe leert iemand nog wel? Op welke manier moet ik dingen aanbieden? Inslijpen, foutloos leren of specifieke methodes inzetten? Gelukkig zijn de ergotherapeut en psycholoog in staat om met testen, gesprekken, observaties en behandeling ook hun bijdrage te leveren op dit gebied. Die extra expertise is echt een welkome aanvulling van het multidisciplinair werken.
De ergotherapeut is ook degene die kijkt naar de woning. Welke aanpassingen moeten gedaan worden, wat is trainbaar en welke hulp moet ingeschakeld worden in de thuissituatie. En in dat geval maakt het veel uit of iemand alleen woont of nog een partner heeft en hoe het netwerk van de client eruitziet.
Een betrokken netwerk maakt vaak het verschil! In mogelijkheden, maar ook in de fase van opbouw. Voor hen is de periode op de IC vaak een heel spannende geweest, het is dan ook niet voor niks een life-event voor zowel client als familie. Binnen het Post IC Syndroom (PICS) is er dan ook een speciaal aandacht voor de psychosociale klachten van familie.
Wil je meer weten over revalidatie na een IC opname? Hieronder een aantal zeer bruikbare links naar een aantal recente bronnen, inclusief fysiotherapeutische behandelmogelijkheden.
Want door de huidige omstandigheden, kan straks elke therapeut een post-ic-revalidant onder zijn hoede krijgen. En dan moet jij dus ook je horizon kunnen verbreden.
- https://www.dehoogstraat.nl/coronavirus/coronavirus-behandelprogramma-covid-19-post-ic/
- https://www.verenso.nl/themas-en-projecten/infectieziekten/covid-19-coronavirus/behandeladvies-grz
- https://www.fysiotherapiewetenschap.com/expert-opinion/40/fysiotherapie-in-de-eerstelijn-na-covid-19
- https://www.kngf.nl/kennisplatform/themas/corona-covid-19
- https://www.srnrevalidatie.nl/revalidatie-na-corona
.
